سید حسن نصرالله (1339ش - 1403ش) روحانی و سیاستمدار شیعه اهل لبنان، سومین دبیرکل حزب‌الله لبنان و از بنیانگذاران آن بود. حزب‌الله در دوران وی به قدرتی منطقه‌ای تبدیل شد. آزادسازی جنوب لبنان در 2000م از دست اشغال اسرائیل و پیرزوی در جنگ 33 روزه در 2006م در زمان دبیرکلی نصرالله روی داد. به همین جهت نیز او را سید مقاومت نامیده‌اند. همچنین او به دلیل مقاومت و پیروزی‌های چندباره در برابر اسرائیل، به عنوان محبوب‌ترین شخصیت یا رهبر در جهان عرب و اسلام و قدرتمندترین رهبرِ جهان عرب و خاورمیانه معرفی شده است.

نصرالله دانش‌آموخته حوزه علمیه نجف بود. ارتباط او با سید محمدباقر صدر در نجف و سید عباس موسوی باعث شد که وارد فضای مبارزه با اشغالگری اسرائیل شود. سید حسن از سال 1975 تا 1982م عضو جنبش امل بود؛ اما در سال 1982م با گروهی از روحانیون مبارز از آن جنبش جدا شده و حزب‌الله لبنان را تأسیس کردند. او پس از شهادت سید عباس موسوی در 16 فوریه 1992م، به اتفاق‌نظر اعضای حزب‌الله به عنوان دبیرکل انتخاب شد.

سید حسن نصرالله، جمعه 6 مهر سال 1403ش/27 سپتامبر 2024م در پی بمباران ضاحیه بیروت در جنوب لبنان توسط رژیم صهیونیستی به شهادت رسید. شهادت او واکنش‌های متعددی در پی داشت. سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران، مراجع تقلید همچون سید علی سیستانی، ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی و مقامات و دولت‌های کشورهای مختلف و گروه‌های مقاومت مانند جنبش حماس، جنبش جهاد اسلامی فلسطین، جنبش انصارالله یمن، جنبش فتح، گروه عصائب اهل الحق، جنبش امل لبنان، جریان حکمت ملی عراق، جریان صدر در عراق، نیز با صدور بیانیه‌ای شهادت سید حسن را تسلیت گفتند و حملات اسرائیل را محکوم کردند. در ایران پنج روز و در لبنان، سوریه، عراق و یمن نیز سه روز عزای عمومی اعلام شد.

نصرالله پیش از شهادتش،‌ چندین بار در سال‌های 2004م، 2006م و 2011م از سوی نیروهای اسرائیلی مورد سوء قصد قرار گرفته و جان سالم به در برده بود.

پسر بزرگ وی، سید محمدهادی نیز در سال 1997م در درگیری با نیروهای اسرائیلی به شهادت رسید.

سید مقاومت و مبارزه با اشغال‌گری اسرائیل

سید حسن نصرالله، از چهره‌های مشهور و مقبول لبنان،[1] به جهت نقش خود و حزب‌الله در آزادسازی جنوب لبنان در 2000م پس از 22 سال اشغال اسرائیل و همچنین پیروزی در جنگ 33 روزه به «سید مقاومت» ملقب شد.[2] او همچنین در آزادی اسیران لبنانی و بازپس‌گیری اجساد مبارزان مقاومت از دست اسرائیل نقش مهمی داشت.[3]

نصرالله به دلیل مقاومت و پیروزی‌های چندباره در برابر اسرائیل، به عنوان محبوب‌ترین شخصیت در جهان عرب و اسلام،[4] محبوب‌ترین رهبر در جهان عرب[5] و باشهامت‌ترین و قدرتمندترین رهبرِ جهان عرب و خاورمیانه[6] معرفی شده است. سخنان حماسی و شخصیت قوی او را از جمله عوامل محبوبیت او در جهان اسلام و عرب دانسته‌اند.[7]

دبیرکلی حزب‌الله لبنان

سید حسن نصرالله، پس از شهادت سید عباس موسوی در 16 فوریه 1992م، با اجماع اعضای حزب‌الله لبنان به عنوان دبیرکل آن حزب انتخاب شد.[8] وی هنگام پذیرش دبیرکلی حزب‌الله 32 سال داشت.»[9]

گفته شده حزب‌الله در زمان رهبری سید حسن به قدرت منطقه‌ای تبدیل شد[10] و به پیروزی‌هایی بر رژیم صهیونیستی دست یافت که مهم‌ترین آن آزادسازی جنوب لبنان در سال 2000م و جنگ 33 روزه در 2006م و شکست گروه‌های تروریستی در 2017م بیان شده است.[11]

ارتباط با گروه‌های مقاومت

ارتباط با ایران

او بارها به ایران سفر کرده است.[12] و در جلسات مختلف به ایراد سخنرانی پرداخته و دیدارهایی را نیز با مقامات ایرانی داشته است. او با برخی از فرماندهان نظامی ایران روابطی دوستانه داشت.[13] وی بارها در سخنرانی‌ها و جلسات خود به حمایت‌های ایران از حزب‌الله تصریح کرده است[14] وی در سخنرانی‌هایش از ایران دفاع می‌کند و آن را وظیفه‌ای بر اساس قانون وفاداری می‌داند.[15]

زندگی‌نامه و تحصیلات

سید حسن نصرالله، در 31 اوت 1960م/9 شهریور 1339ش در محله فقیرنشین کرنتینا در شرق بیروت به دنیا آمد. پدرش «سید عبدالکریم» و مادرش «نهدیه صفی‌الدین» اهل روستای البازوریه از توابع صور در جنوب لبنان بودند که به بیروت مهاجرت کرده بودند.[16] در برخی منابع گفته شده وی در بازوریه متولد شده است.[17] سید حسن دارای سه برادر و پنج خواهر است[18] و در نوجوانی به همراه برادرانش در مغازه میوه‌فروشی پدرش کار می‌کرد.[19]

اینفوگرافی زندگی سید حسن نصرالله

نصرالله دورهٔ ابتدایی را در مدرسه خصوصی النجاح در منطقه التربویه گذراند و با آغاز جنگ‌های داخلی لبنان در آوریل 1975م همراه خانواده به روستای بازوریه،‌ زادگاه پدرش منتقل شد و تحصیلات دبیرستان خود را در شهر صور ادامه داد.[20]

سید حسن در شانزده سالگی (1976م) با تشویق سید محمد غروی، امام جمعه شهر صور و از دوستان سید محمدباقر صدر، برای فراگیری علوم دینی به نجف مهاجرت کرد. سید محمد، طی نامه‌ای سید حسن را به شهید صدر معرفی کرد. شهید صدر نیز سید عباس موسوی را برای نظارت به وضعیت علمی و تأمین نیازهای سید حسن نصرالله گماشت.[21] سید حسن در سال 1978م دروس مقدماتی حوزه را به پایان رساند و پس از دو سال اقامت در نجف، به دلیل فشارهای رژیم بعث عراق،[22] به لبنان بازگشت. او با تأسیس مدرسه امام منتظر در سال 1979م/1357ش در بعلبک، دروس حوزوی خود را ادامه داد و همزمان به تدریس نیز مشغول شد.[23] گفته می‌شود او در سال 1989م به مدت یک سال در حوزه علمیه قم تحصیل کرده است.[24] دلیل بازگشت نصرالله از قم به لبنان را شایعاتی مبنی بر اختلاف او با حزب‌الله لبنان و تشدید اختلافات حزب‌الله با جنبش امل و اصرار شورای رهبری دانسته‌اند.[25]

سید حسن در آبان سال 1360ش که با اعضای جنبش امل به دیدار امام خمینی در حسینیه جماران رفته بودند،[26] حکم اجازه اخذ وجوهات شرعیه و تصرف در امور حسبیه و شرعیه را از او دریافت کرد.[27]

سید حسن نصرالله در جوانی

همسر و فرزندان

نصرالله در سال 1978م در سن 18 سالگی با فاطمه یاسین ازدواج کرد که حاصل آن سه پسر به نام‌های محمدهادی، محمدجواد و محمدعلی و یک دختر به نام زینب بود.[28] سید محمدهادی فرزند بزرگ او، در 12 سپتامبر 1997م/22 شهریور 1376ش در درگیری با نیروهای اسرائیل در جنوب لبنان به شهادت رسید. جنازه وی به دست صهیونیست‌ها افتاد و یک سال بعد در عملیات تبادل میان اسرائیل و حزب‌الله به لبنان بازگردانده شد.[29]

فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی

سید حسن نصرالله از سال‌های نخست عمرش وارد فعالیت‌های سیاسی شد. برخی فعالیت‌های سیاسی او عبارتند از:

وی به جهت علاقه به امام موسی صدر، پس از پایان دوره دبیرستان در سال 1975م به جنبش امل پیوست و به همراه برادرش سید حسین، مسئول آن جنبش در شهرک البازوریه شد.[30]

او در سال 1982م به عضویت کمیته سیاسی جنبش امل درآمد و مسئولیت سیاسی این جنبش در منطقه بقاع را برعهده گرفت.[31]

در سال 1982م به‌همراه گروهی از روحانیون مبارز از جنبش امل جدا شدند و حزب‌الله لبنان را تأسیس کردند.

در سال 1987م رئیس کمیته اجرایی حزب‌الله و عضو شورای تصمیم‌گیری حزب شد.[32]

وی از سال 1982 تا 1992م فعالیت‌های خود را در حزب‌الله متمرکز کرد. وی علاوه بر این که در شورای مرکزی حزب حضور داشت مسؤول آماده‌سازی نیروهای مقاومت و تأسیس هسته‌های نظامی بود. وی مدتی معاون ابراهیم امین السید (مسوول حزب‌الله در بیروت) و مدتی هم معاون اجرایی حزب‌الله بود.[33]

ترورهای نافرجام

سید حسن نصرالله در سال‌های مسئولیتش چندین بار مورد تهدید تروریستی واقع شده بود. برخی از این طرح‌های ترور عبارتند از:

ترور از طریق مسمومیت غذایی (2004م)

بمباران برج محل اسکان وی توسط هواپیماهای اسرائیلی (2006م)

دستگیری گروه تروریستی که هدفشان حمله خمپاره‌ای به خودروی سید حسن نصرالله بوده است (2006م)

انفجار ساختمانی که تصور می‌شد سید حسن نصرالله در آن حضور دارد توسط هواپیماهای اسرائیلی (2011م)

سید حسن نصرالله به دلیل تهدیدات امنیتی در سال‌های اخیر کمتر در انظار عمومی حاضر می‌شد و تیم حفاظتی ویژه ای مسؤولیت حفاظت وی را بر عهده داشت.[34] ابوعلی جواد داماد سید حسن نصرالله مسئولیت این تیم را بر عهده داشت.[35]

شهادت

مقالهٔ اصلی: ترور سید حسن نصرالله

سید حسن نصرالله، روز جمعه 6 مهر سال 1403ش/27 سپتامبر 2024م در پی بمباران منطقه شیعه‌نشین ضاحیه در جنوب لبنان توسط رژیم صهیونیستی به شهادت رسید. ارتش این رژیم مدعی شده است مرکز فرماندهی و محل برگزاری جلسات حزب‌الله را هدف قرار داده است.[36] پس از این حمله، ارتش اسرائیل از کشته شدن سید حسن نصرالله و برخی دیگر از فرماندهان مانند علی کرکی خبر داد[37] و حزب‌الله در اعلامیه‌ای در 7 مهر 1403ش شهادت سید حسن نصرالله را اعلام و تأیید کرد.[38] خبر شهادت او در حرم امام رضا(ع) نیز اعلام عمومی شد.[39]

در بیانیه حزب‌الله آمده است «سید مقاومت، بنده صالح سید حسن نصرالله، به عنوان شهیدی بزرگوار، رهبری شجاع، دلاور، حکیم، بصیر و مؤمن، به قافله جاویدان شهدای کربلا و جوار و رضوان الهی پیوست».[40]

به نقل شبکه الجزیره از رسانه‌های اسرائیلی، اسرائیل در این بمباران حدود 85 بمب سنگرشکن یک یا دو تنی استفاده کرد؛ در حالی که کنوانسیون ژنو استفاده از چنین بمب‌هایی را ممنوع اعلام کرده است.[41]

واکنش‌ها

شهادت سید حسن نصرالله واکنش‌‌های متعددی را در پی داشت. سید علی خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی ایران،[42] و مراجع تقلید همچون سید علی سیستانی،[43] ناصر مکارم شیرازی،[44] حسین نوری همدانی[45] جعفر سبحانی[46]، سید موسی شبیری زنجانی،[47] عبدالله جوادی آملی،[48] بشیرحسین نجفی[49] و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم[50] پیام تسلیت صادر کردند.

دولت و مقامات کشورهای مختلف همچون ایران، روسیه، عراق، یمن،[51] کوبا،[52] ونزوئلا[53] و گروه‌های مقاومت مانند جنبش حماس، جنبش جهاد اسلامی فلسطین، جنبش انصارالله یمن، جنبش فتح، گروه عصائب اهل الحق، جنبش امل لبنان، سید عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق، مقتدی صدر، رهبر جریان صدر در عراق،[54] حزب جماعت اسلامی پاکستان و حزب جمعیت علمای اسلام پاکستان[55] نیز با صدور بیانیه‌ای شهادت سید حسن را تسلیت گفتند و حملات اسرائیل را محکوم کردند.

در ایران پنج روز[56] و در لبنان،[57] سوریه[58] و عراق[59] یمن[60] سه روز عزای عمومی اعلام شد. حوزه‌های علمیه ایران روز یک‌شنبه تعطیل اعلام شد و طلاب و روحانیون در محکومیت جنایت‌های رژیم صهیونیستی اجتماع و راهپیمایی کردند.[61] در ایران تمامی سالن‌های سینما و تئاتر تعطیل شد.[62]

مردم کشورهای گوناگون مانند ایران،[63] پاکستان، یمن، اردن، مغرب، کرانه باختری (فلسطین)، بحرین، عراق در محکومیت ترور سید حسن و حمایت از حزب‌الله تجمع و تظاهرات برگزار کردند.[64]

مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، با تسلیت شهادت سید حسن نصرالله، صدور فرمان این حمله تروریستی را از نیویورک دانست و تصریح کرد که آمریکا نمی‌تواند خود را از همدستی با رژیم صهیونیستی تبرئه کند.[65]

نگاهی به دیدگاه‌ها

با ارواح، جان‌ها، فرزندان و اموالمان به حسین(ع) می‌گوییم: «لبیک یا حسین». ما به این پیمان و دعوت پشت نخواهیم کرد.

به همهٔ طاغوتان، متجاوزان، مفسدان، فرصت‌جویان و کسانی که به شکستن اراده، عزم و ایستادگی ما دل بسته‌اند می‌گوییم ما فرزندان آن امام، آن مردان و آن زنان و برادران آن جوانانی هستیم که روز عاشورا با حسین ایستادند و این جملهٔ حسین را خطاب به تاریخ گفتند که:هیهات منا الذلة[66]

بدون شک دورانی که ما را با اسرائیل می‌ترساندند تمام شده. آن اسرائیل ترسناک و هراس‌انگیز تمام شده. نه امروز، که مدت‌هاست تمام شده… ما در روز عاشورا و از همان جایگاه، اراده، عزم و اصرارمان به حفاظت از کشور، ملت، مقدسات و به دوش کشیدن مسئولیت‌های بزرگ را کسب می‌کنیم. و حتی یک روز هم دربارهٔ این که در کنار حسین باشیم تردیدی به خود راه نمی‌دهیم. جان، خون، فرزندان، پول و هر چیزی که برایمان عزیز است را فدای او می‌کنیم و تمام می‌شویم بدون این که پایان بپذیریم. چون پس از آن برای همیشه در محضر حسین(ع) خواهیم بود.[67]

از نگاه دیگران

آیت‌الله خامنه‌ای در تقریظ بر کتاب سید عزیز: هر چیزی که مایهٔ شناخت و تکریم بیشتر آن سید عزیز شود، خوب و برای من مطلوب است.[68]

روزنامه انگلیسی «دیلی‌تلگراف»: «نصرالله یکی از رهبران شگفتی‌ساز در خاورمیانه است»[69]

روزنامه انگلیسی«تایمز» : «سید حسن نصرالله مَردِ لحظه‌هاست که ستاره بخت و خوش‌شانسی وی بر ویرانه‌های ساختمان‌هایی که بمب‌های اسرائیلی آنها را ویران کردند، درخشید.»[70]

روزنامه آمریکایی«واشینگتن پست»: «نصرالله از بزرگ‌ترین اسرار حزب‌الله به‌شمار می‌رود.»[71]

آثار مرتبط با وی

درباره شخصیت سید حسن نصرالله آثار متعددی اعم از کتاب، فیلم و مستند و آهنگ تولید شده است. برخی از این آثار عبارتند از:

کتاب‌ها

سید عزیز (زندگی‌نامه خودگفته حجت‌الاسلام سید حسن نصرالله) به کوشش حمید داودآبادی. این کتاب با تقریظ آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شده است.

آزادترین مرد جهان؛ تألیف راشد جعفرپور.

نصرالله؛ گفت‌وگوی محمدرضا زائری با سید حسن نصرالله.

رهبری انقلابی سید حسن نصرالله؛ تألیف آزیتا بیدقی قره‌باغ.

فیلم و مستند

مستند نگاهی به زندگی سید حسن نصرالله پخش‌شده از شبکه خبر.

مستند منادیان آزادی (قسمت سید حسن نصرالله) پخش‌شده از شبکه خبر.

مستند نصرالله در چشم دشمنان؛ شبکه المیادین این مستند 50 دقیقه‌ای را بر اساس سخنرانی‌های سیدحسن نصرالله و با استفاده از تصاویر، تحلیل کارشناسان و تحلیلگران اسرائیلی تهیه کرده است.

مستند حکایة حسن: این مستند از شبکه العربیه پخش شد و در آن دربارهٔ چگونگی قدرت‌یافتن و محبوبیت سیدحسن نصرالله در لبنان مطالبی بیان شده است.پخش این مستند توسط شبکه العربیه، با اعتراض دشمنان سید حسن نصرالله مواجه شد و مدیر شبکه العربیه به خاطر پخش این مستند از منصب خویش برکنار شد.[72]

فیلم باسازی شده رسانه سعودی از عملیات ترور سید حسن نصرالله [73] -

آهنگ و کلیپ

آهنگ «للسید رب یحمیه»

آهنگ «یا سیدی» با صدای بسام شمص

آهنگ «أحبائی» با صدای جولیا بطرس خواننده مسیحی لبنانی(2006م)[74]

آهنگ «یا نصرالله» با صدای علاء زلزالی خواننده لبنانی(2007م)

نماهنگ «امانتدار بانوی دمشق» نخستین اثر دوزبانه به همت ستاد بزرگداشت سرداران شهید جهان اسلام با صدای مجتبی مینوتن و حامد محضرنیا و شعری از میثم حاتم و محسن رضوانی.

سید حسن نصرالله (1339ش - 1403ش) روحانی و سیاستمدار شیعه اهل لبنان، سومین دبیرکل حزب‌الله لبنان و از بنیانگذاران آن بود. حزب‌الله در دوران وی به قدرتی منطقه‌ای تبدیل شد. آزادسازی جنوب لبنان در 2000م از دست اشغال اسرائیل و پیرزوی در جنگ 33 روزه در 2006م در زمان دبیرکلی نصرالله روی داد. به همین جهت نیز او را سید مقاومت نامیده‌اند. همچنین او به دلیل مقاومت و پیروزی‌های چندباره در برابر اسرائیل، به عنوان محبوب‌ترین شخصیت یا رهبر در جهان عرب و اسلام و قدرتمندترین رهبرِ جهان عرب و خاورمیانه معرفی شده است.

نصرالله دانش‌آموخته حوزه علمیه نجف بود. ارتباط او با سید محمدباقر صدر در نجف و سید عباس موسوی باعث شد که وارد فضای مبارزه با اشغالگری اسرائیل شود. سید حسن از سال 1975 تا 1982م عضو جنبش امل بود؛ اما در سال 1982م با گروهی از روحانیون مبارز از آن جنبش جدا شده و حزب‌الله لبنان را تأسیس کردند. او پس از شهادت سید عباس موسوی در 16 فوریه 1992م، به اتفاق‌نظر اعضای حزب‌الله به عنوان دبیرکل انتخاب شد.

سید حسن نصرالله، جمعه 6 مهر سال 1403ش/27 سپتامبر 2024م در پی بمباران ضاحیه بیروت در جنوب لبنان توسط رژیم صهیونیستی به شهادت رسید. شهادت او واکنش‌های متعددی در پی داشت. سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران، مراجع تقلید همچون سید علی سیستانی، ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی و مقامات و دولت‌های کشورهای مختلف و گروه‌های مقاومت مانند جنبش حماس، جنبش جهاد اسلامی فلسطین، جنبش انصارالله یمن، جنبش فتح، گروه عصائب اهل الحق، جنبش امل لبنان، جریان حکمت ملی عراق، جریان صدر در عراق، نیز با صدور بیانیه‌ای شهادت سید حسن را تسلیت گفتند و حملات اسرائیل را محکوم کردند. در ایران پنج روز و در لبنان، سوریه، عراق و یمن نیز سه روز عزای عمومی اعلام شد.

نصرالله پیش از شهادتش،‌ چندین بار در سال‌های 2004م، 2006م و 2011م از سوی نیروهای اسرائیلی مورد سوء قصد قرار گرفته و جان سالم به در برده بود.

پسر بزرگ وی، سید محمدهادی نیز در سال 1997م در درگیری با نیروهای اسرائیلی به شهادت رسید.

سید مقاومت و مبارزه با اشغال‌گری اسرائیل

سید حسن نصرالله، از چهره‌های مشهور و مقبول لبنان،[1] به جهت نقش خود و حزب‌الله در آزادسازی جنوب لبنان در 2000م پس از 22 سال اشغال اسرائیل و همچنین پیروزی در جنگ 33 روزه به «سید مقاومت» ملقب شد.[2] او همچنین در آزادی اسیران لبنانی و بازپس‌گیری اجساد مبارزان مقاومت از دست اسرائیل نقش مهمی داشت.[3]

نصرالله به دلیل مقاومت و پیروزی‌های چندباره در برابر اسرائیل، به عنوان محبوب‌ترین شخصیت در جهان عرب و اسلام،[4] محبوب‌ترین رهبر در جهان عرب[5] و باشهامت‌ترین و قدرتمندترین رهبرِ جهان عرب و خاورمیانه[6] معرفی شده است. سخنان حماسی و شخصیت قوی او را از جمله عوامل محبوبیت او در جهان اسلام و عرب دانسته‌اند.[7]

دبیرکلی حزب‌الله لبنان

سید حسن نصرالله، پس از شهادت سید عباس موسوی در 16 فوریه 1992م، با اجماع اعضای حزب‌الله لبنان به عنوان دبیرکل آن حزب انتخاب شد.[8] وی هنگام پذیرش دبیرکلی حزب‌الله 32 سال داشت.»[9]

گفته شده حزب‌الله در زمان رهبری سید حسن به قدرت منطقه‌ای تبدیل شد[10] و به پیروزی‌هایی بر رژیم صهیونیستی دست یافت که مهم‌ترین آن آزادسازی جنوب لبنان در سال 2000م و جنگ 33 روزه در 2006م و شکست گروه‌های تروریستی در 2017م بیان شده است.[11]

ارتباط با گروه‌های مقاومت

ارتباط با ایران

او بارها به ایران سفر کرده است.[12] و در جلسات مختلف به ایراد سخنرانی پرداخته و دیدارهایی را نیز با مقامات ایرانی داشته است. او با برخی از فرماندهان نظامی ایران روابطی دوستانه داشت.[13] وی بارها در سخنرانی‌ها و جلسات خود به حمایت‌های ایران از حزب‌الله تصریح کرده است[14] وی در سخنرانی‌هایش از ایران دفاع می‌کند و آن را وظیفه‌ای بر اساس قانون وفاداری می‌داند.[15]

زندگی‌نامه و تحصیلات

سید حسن نصرالله، در 31 اوت 1960م/9 شهریور 1339ش در محله فقیرنشین کرنتینا در شرق بیروت به دنیا آمد. پدرش «سید عبدالکریم» و مادرش «نهدیه صفی‌الدین» اهل روستای البازوریه از توابع صور در جنوب لبنان بودند که به بیروت مهاجرت کرده بودند.[16] در برخی منابع گفته شده وی در بازوریه متولد شده است.[17] سید حسن دارای سه برادر و پنج خواهر است[18] و در نوجوانی به همراه برادرانش در مغازه میوه‌فروشی پدرش کار می‌کرد.[19]

اینفوگرافی زندگی سید حسن نصرالله

نصرالله دورهٔ ابتدایی را در مدرسه خصوصی النجاح در منطقه التربویه گذراند و با آغاز جنگ‌های داخلی لبنان در آوریل 1975م همراه خانواده به روستای بازوریه،‌ زادگاه پدرش منتقل شد و تحصیلات دبیرستان خود را در شهر صور ادامه داد.[20]

سید حسن در شانزده سالگی (1976م) با تشویق سید محمد غروی، امام جمعه شهر صور و از دوستان سید محمدباقر صدر، برای فراگیری علوم دینی به نجف مهاجرت کرد. سید محمد، طی نامه‌ای سید حسن را به شهید صدر معرفی کرد. شهید صدر نیز سید عباس موسوی را برای نظارت به وضعیت علمی و تأمین نیازهای سید حسن نصرالله گماشت.[21] سید حسن در سال 1978م دروس مقدماتی حوزه را به پایان رساند و پس از دو سال اقامت در نجف، به دلیل فشارهای رژیم بعث عراق،[22] به لبنان بازگشت. او با تأسیس مدرسه امام منتظر در سال 1979م/1357ش در بعلبک، دروس حوزوی خود را ادامه داد و همزمان به تدریس نیز مشغول شد.[23] گفته می‌شود او در سال 1989م به مدت یک سال در حوزه علمیه قم تحصیل کرده است.[24] دلیل بازگشت نصرالله از قم به لبنان را شایعاتی مبنی بر اختلاف او با حزب‌الله لبنان و تشدید اختلافات حزب‌الله با جنبش امل و اصرار شورای رهبری دانسته‌اند.[25]

سید حسن در آبان سال 1360ش که با اعضای جنبش امل به دیدار امام خمینی در حسینیه جماران رفته بودند،[26] حکم اجازه اخذ وجوهات شرعیه و تصرف در امور حسبیه و شرعیه را از او دریافت کرد.[27]

سید حسن نصرالله در جوانی

همسر و فرزندان

نصرالله در سال 1978م در سن 18 سالگی با فاطمه یاسین ازدواج کرد که حاصل آن سه پسر به نام‌های محمدهادی، محمدجواد و محمدعلی و یک دختر به نام زینب بود.[28] سید محمدهادی فرزند بزرگ او، در 12 سپتامبر 1997م/22 شهریور 1376ش در درگیری با نیروهای اسرائیل در جنوب لبنان به شهادت رسید. جنازه وی به دست صهیونیست‌ها افتاد و یک سال بعد در عملیات تبادل میان اسرائیل و حزب‌الله به لبنان بازگردانده شد.[29]

فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی

سید حسن نصرالله از سال‌های نخست عمرش وارد فعالیت‌های سیاسی شد. برخی فعالیت‌های سیاسی او عبارتند از:

وی به جهت علاقه به امام موسی صدر، پس از پایان دوره دبیرستان در سال 1975م به جنبش امل پیوست و به همراه برادرش سید حسین، مسئول آن جنبش در شهرک البازوریه شد.[30]

او در سال 1982م به عضویت کمیته سیاسی جنبش امل درآمد و مسئولیت سیاسی این جنبش در منطقه بقاع را برعهده گرفت.[31]

در سال 1982م به‌همراه گروهی از روحانیون مبارز از جنبش امل جدا شدند و حزب‌الله لبنان را تأسیس کردند.

در سال 1987م رئیس کمیته اجرایی حزب‌الله و عضو شورای تصمیم‌گیری حزب شد.[32]

وی از سال 1982 تا 1992م فعالیت‌های خود را در حزب‌الله متمرکز کرد. وی علاوه بر این که در شورای مرکزی حزب حضور داشت مسؤول آماده‌سازی نیروهای مقاومت و تأسیس هسته‌های نظامی بود. وی مدتی معاون ابراهیم امین السید (مسوول حزب‌الله در بیروت) و مدتی هم معاون اجرایی حزب‌الله بود.[33]

ترورهای نافرجام

سید حسن نصرالله در سال‌های مسئولیتش چندین بار مورد تهدید تروریستی واقع شده بود. برخی از این طرح‌های ترور عبارتند از:

ترور از طریق مسمومیت غذایی (2004م)

بمباران برج محل اسکان وی توسط هواپیماهای اسرائیلی (2006م)

دستگیری گروه تروریستی که هدفشان حمله خمپاره‌ای به خودروی سید حسن نصرالله بوده است (2006م)

انفجار ساختمانی که تصور می‌شد سید حسن نصرالله در آن حضور دارد توسط هواپیماهای اسرائیلی (2011م)

سید حسن نصرالله به دلیل تهدیدات امنیتی در سال‌های اخیر کمتر در انظار عمومی حاضر می‌شد و تیم حفاظتی ویژه ای مسؤولیت حفاظت وی را بر عهده داشت.[34] ابوعلی جواد داماد سید حسن نصرالله مسئولیت این تیم را بر عهده داشت.[35]

شهادت

مقالهٔ اصلی: ترور سید حسن نصرالله

سید حسن نصرالله، روز جمعه 6 مهر سال 1403ش/27 سپتامبر 2024م در پی بمباران منطقه شیعه‌نشین ضاحیه در جنوب لبنان توسط رژیم صهیونیستی به شهادت رسید. ارتش این رژیم مدعی شده است مرکز فرماندهی و محل برگزاری جلسات حزب‌الله را هدف قرار داده است.[36] پس از این حمله، ارتش اسرائیل از کشته شدن سید حسن نصرالله و برخی دیگر از فرماندهان مانند علی کرکی خبر داد[37] و حزب‌الله در اعلامیه‌ای در 7 مهر 1403ش شهادت سید حسن نصرالله را اعلام و تأیید کرد.[38] خبر شهادت او در حرم امام رضا(ع) نیز اعلام عمومی شد.[39]

در بیانیه حزب‌الله آمده است «سید مقاومت، بنده صالح سید حسن نصرالله، به عنوان شهیدی بزرگوار، رهبری شجاع، دلاور، حکیم، بصیر و مؤمن، به قافله جاویدان شهدای کربلا و جوار و رضوان الهی پیوست».[40]

به نقل شبکه الجزیره از رسانه‌های اسرائیلی، اسرائیل در این بمباران حدود 85 بمب سنگرشکن یک یا دو تنی استفاده کرد؛ در حالی که کنوانسیون ژنو استفاده از چنین بمب‌هایی را ممنوع اعلام کرده است.[41]

واکنش‌ها

شهادت سید حسن نصرالله واکنش‌‌های متعددی را در پی داشت. سید علی خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی ایران،[42] و مراجع تقلید همچون سید علی سیستانی،[43] ناصر مکارم شیرازی،[44] حسین نوری همدانی[45] جعفر سبحانی[46]، سید موسی شبیری زنجانی،[47] عبدالله جوادی آملی،[48] بشیرحسین نجفی[49] و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم[50] پیام تسلیت صادر کردند.

دولت و مقامات کشورهای مختلف همچون ایران، روسیه، عراق، یمن،[51] کوبا،[52] ونزوئلا[53] و گروه‌های مقاومت مانند جنبش حماس، جنبش جهاد اسلامی فلسطین، جنبش انصارالله یمن، جنبش فتح، گروه عصائب اهل الحق، جنبش امل لبنان، سید عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق، مقتدی صدر، رهبر جریان صدر در عراق،[54] حزب جماعت اسلامی پاکستان و حزب جمعیت علمای اسلام پاکستان[55] نیز با صدور بیانیه‌ای شهادت سید حسن را تسلیت گفتند و حملات اسرائیل را محکوم کردند.

در ایران پنج روز[56] و در لبنان،[57] سوریه[58] و عراق[59] یمن[60] سه روز عزای عمومی اعلام شد. حوزه‌های علمیه ایران روز یک‌شنبه تعطیل اعلام شد و طلاب و روحانیون در محکومیت جنایت‌های رژیم صهیونیستی اجتماع و راهپیمایی کردند.[61] در ایران تمامی سالن‌های سینما و تئاتر تعطیل شد.[62]

مردم کشورهای گوناگون مانند ایران،[63] پاکستان، یمن، اردن، مغرب، کرانه باختری (فلسطین)، بحرین، عراق در محکومیت ترور سید حسن و حمایت از حزب‌الله تجمع و تظاهرات برگزار کردند.[64]

مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، با تسلیت شهادت سید حسن نصرالله، صدور فرمان این حمله تروریستی را از نیویورک دانست و تصریح کرد که آمریکا نمی‌تواند خود را از همدستی با رژیم صهیونیستی تبرئه کند.[65]

نگاهی به دیدگاه‌ها

با ارواح، جان‌ها، فرزندان و اموالمان به حسین(ع) می‌گوییم: «لبیک یا حسین». ما به این پیمان و دعوت پشت نخواهیم کرد.

به همهٔ طاغوتان، متجاوزان، مفسدان، فرصت‌جویان و کسانی که به شکستن اراده، عزم و ایستادگی ما دل بسته‌اند می‌گوییم ما فرزندان آن امام، آن مردان و آن زنان و برادران آن جوانانی هستیم که روز عاشورا با حسین ایستادند و این جملهٔ حسین را خطاب به تاریخ گفتند که:هیهات منا الذلة[66]

بدون شک دورانی که ما را با اسرائیل می‌ترساندند تمام شده. آن اسرائیل ترسناک و هراس‌انگیز تمام شده. نه امروز، که مدت‌هاست تمام شده… ما در روز عاشورا و از همان جایگاه، اراده، عزم و اصرارمان به حفاظت از کشور، ملت، مقدسات و به دوش کشیدن مسئولیت‌های بزرگ را کسب می‌کنیم. و حتی یک روز هم دربارهٔ این که در کنار حسین باشیم تردیدی به خود راه نمی‌دهیم. جان، خون، فرزندان، پول و هر چیزی که برایمان عزیز است را فدای او می‌کنیم و تمام می‌شویم بدون این که پایان بپذیریم. چون پس از آن برای همیشه در محضر حسین(ع) خواهیم بود.[67]

از نگاه دیگران

آیت‌الله خامنه‌ای در تقریظ بر کتاب سید عزیز: هر چیزی که مایهٔ شناخت و تکریم بیشتر آن سید عزیز شود، خوب و برای من مطلوب است.[68]

روزنامه انگلیسی «دیلی‌تلگراف»: «نصرالله یکی از رهبران شگفتی‌ساز در خاورمیانه است»[69]

روزنامه انگلیسی«تایمز» : «سید حسن نصرالله مَردِ لحظه‌هاست که ستاره بخت و خوش‌شانسی وی بر ویرانه‌های ساختمان‌هایی که بمب‌های اسرائیلی آنها را ویران کردند، درخشید.»[70]

روزنامه آمریکایی«واشینگتن پست»: «نصرالله از بزرگ‌ترین اسرار حزب‌الله به‌شمار می‌رود.»[71]

آثار مرتبط با وی

درباره شخصیت سید حسن نصرالله آثار متعددی اعم از کتاب، فیلم و مستند و آهنگ تولید شده است. برخی از این آثار عبارتند از:

کتاب‌ها

سید عزیز (زندگی‌نامه خودگفته حجت‌الاسلام سید حسن نصرالله) به کوشش حمید داودآبادی. این کتاب با تقریظ آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شده است.

آزادترین مرد جهان؛ تألیف راشد جعفرپور.

نصرالله؛ گفت‌وگوی محمدرضا زائری با سید حسن نصرالله.

رهبری انقلابی سید حسن نصرالله؛ تألیف آزیتا بیدقی قره‌باغ.

فیلم و مستند

مستند نگاهی به زندگی سید حسن نصرالله پخش‌شده از شبکه خبر.

مستند منادیان آزادی (قسمت سید حسن نصرالله) پخش‌شده از شبکه خبر.

مستند نصرالله در چشم دشمنان؛ شبکه المیادین این مستند 50 دقیقه‌ای را بر اساس سخنرانی‌های سیدحسن نصرالله و با استفاده از تصاویر، تحلیل کارشناسان و تحلیلگران اسرائیلی تهیه کرده است.

مستند حکایة حسن: این مستند از شبکه العربیه پخش شد و در آن دربارهٔ چگونگی قدرت‌یافتن و محبوبیت سیدحسن نصرالله در لبنان مطالبی بیان شده است.پخش این مستند توسط شبکه العربیه، با اعتراض دشمنان سید حسن نصرالله مواجه شد و مدیر شبکه العربیه به خاطر پخش این مستند از منصب خویش برکنار شد.[72]

فیلم باسازی شده رسانه سعودی از عملیات ترور سید حسن نصرالله [73] -

آهنگ و کلیپ

آهنگ «للسید رب یحمیه»

آهنگ «یا سیدی» با صدای بسام شمص

آهنگ «أحبائی» با صدای جولیا بطرس خواننده مسیحی لبنانی(2006م)[74]

آهنگ «یا نصرالله» با صدای علاء زلزالی خواننده لبنانی(2007م)

نماهنگ «امانتدار بانوی دمشق» نخستین اثر دوزبانه به همت ستاد بزرگداشت سرداران شهید جهان اسلام با صدای مجتبی مینوتن و حامد محضرنیا و شعری از میثم حاتم و محسن رضوانی.